Mastodon hay Twitter?

Nguyễn Tiến Cường

Sau khi Elon Musk mua lại mạng xã hội Twitter với giá 44 tỷ $ và sa thải một loạt các giám đốc, từ điều hành (CEO) đếngiám đốc tài chánh (CFO) và một loạt các lãnh đạo khác kể cả cố vấn trưởng về pháp lý, chính sách, an ninh mạng…,hàng loạt người sử dụng Twitter đã rời bỏ mạng xã hội này để chuyển sang mạng Mastodon.
Mastodon là tên một loài mammut, hình dángtương tự như voi, sống vào khoảng 10.000 năm trước, nay đã tuyệt chủng. Mastodon được dùng làm biểu tượng cho một mạng xã hội miễn phí được thành lập từ năm 2016, hoạt động với giao diện tương tự như Twitter nhưng cách điều hành hoàn toàn khác. Nếu ở Twitter người sử dụng chỉ tập trung ở một máy chủ (server) thì ở Mastodon người sử dụng có thể chọn lưa máy chủmình muốn để có thể giao tiếp với nhiều người trong những cộng đồng khác nhau. Điểm đặc biệt là những máy chủ này liên kết với nhau và dễ gây lầm lẫn cho người mới sử dụng.
Mastodon có một đặc điểm khác là bạn có thể dùng máy chủ (còn gọi là Instance) với một địa chỉ email như Gmail, Outlook…lưu trữ danh khoản của bạn, với danh khoản này bạn có thể tương tác với mọi người trên các máy chủ khác miễn là bạn biết địa chỉ của họ và ngược lại.
Khi mở danh khoản với Mastodon, bạn sẽ có một loạt các máy chủ khác nhau (hàng ngàn Instance) để chọn lựa theo từng sở thích như chơi games, chọn địa điểm trao đổi…Bạn hoàn toàn tự do tham gia vào cộng đồng mình chọn, diễn đạt những gì mình muốn khi đã đồng ý những điều lệ của Mastodon. Điều đó có nghĩa mỗi máy chủ (instance) sẽ được điều hành riêng biệt tùy theo bạn đã chọn máy chủ loại nào.
Một điều thú vị khác nữa là từ Mastodon bạn có thể dùng danh khoản của mình để tải một phần mềm (app – application) của fediverse – một nhóm độc lập điều hành sự liên kết các nền tảng xã hội với nhau. Nói cho rõ hơn, bạn hãy hình dung chỉ với một danh khoản của Mastodon, bạn có thể đăng những tin nhắn, status (gọi là toots thay vì tweets) của mình trên facebook. Instagram, twitter…
Để sử dụng Mastodon bạn phải làm gì?
Không có gì khó. Trước tiên bạn phải chọn môt máy chủ trong danh sách đã phân loại với những điều lệ từng loại của Mastodon, chuyện này sẽ khiến bạn hoang mang khi chọn máy chủ (Instance) đầu tiên, không biết nên lựa cái nào. Mastodon đề nghị bạn chọn máy chủ mà trong tương lai bạn sẽ sử dụng những chuyên đề này nhiều. Thì dụ: -Bạn thích nói về vấn đề khí hậu thì chọn 1st. Instance là climatejustice.social, còn bạn thích nói về những vấn đề khác nhau của xã hội thì chọn Mastodon.social sẽ thích hợp hơn.
Bạn có thể kiểm soát lại các quy định của từng may chủ riêng biệt bằng cách nhấn vào Instance, sau đó nhấn vào nút learn more ở bên trái để đọc, tìm hiểu về tính năng và những điều lệ của server.
Chuyện chọn máy chủ (Instance) nào không phải là vấn đề quá quan trọng vì bạn vẫn có thể tương tác, trò chuyện với mọi người trên các máy chủ khác. Nếu thấy một chuyên đề khác có nhiều hứng thú, bạn có thể tạo danh khoản thứ hai tại server này hoặc chuyển toàn bộ dữ kiện của mình qua đó mà không bị mất người theo dõi (follower).
Tương tự như ở facebook, twitter, instagram…khi mở danh khoản ở Mastodon, bạn cần có tên hiển thị, mật khẩu và 1 địa chỉ email. Bạn sẽ nhận được một email trả lời từ Mastodon cùng 1 link để kích hoạt danh khoản của bạn. Khi việc kích hoạt xong, bạn có thể bắt đầu gửi toots trò chuyện, trao đổi với các danh khoản khác với tối đa là 500 characters (mẫu tự, dấu, số…) trong một toot.
Kích hoạt danh khoản xong bạn có thể (upload) tải hình ảnh của mình lên để mọi người nhận diện. Tên hiển thị của bạn đại khái sẽ như sau @muster@mastodon.social hoặc @muster@mastodon.climatejustice, mỗi toot sẽ có một hashtag #.
Ưu điểm của Mastodon là những toots của bạn hiển thị đúng thời điểm của địa phương bạn post, không bị chậm trễ vì quảng cáo, không bị dòm ngó, theo dõi, không bị ảnh hưởng, kiểm soát bởi ban điều hành các đại tổ hợp mà những người giữ đa số cổ phiếu có quyền quyết đinh bạn được phép viết cái gì.

---

https://www.facebook.com/groups/2426060594206398/permalink/3040090192803432/